Πλαίσιο αρχών και στρατηγικών στόχων
Από την ίδρυσή του, ο Όμιλος Προβληματισμού για τον Εκσυγχρονισμό της Κοινωνίας μας είχε θέσει ως βασικό του στόχο τη συμβολή στην πρόοδο και ανάπτυξη της δημόσιας ζωής της Κύπρου. Αυτός ο στόχος αποδεικνύεται και σήμερα ως ίσως ο πιο επίκαιρος και ταυτόχρονα ο πιο επείγον. Ταυτόχρονα, σήμερα γίνεται κατανοητό όσο ποτέ άλλοτε ότι:
Α
Η ιδιότητα του μέλους της Ε.Ε. είναι ο μεγαλύτερος σύμμαχος στη διαδικασία προόδου της κοινωνίας μας. Αυτό δεν είναι αποτέλεσμα «ευρωκεντρικής προκατάληψης», αλλά ορθολογιστικής εκτίμησης. Η συνειδητή αφοσίωση στον ευρωπαϊκό ουμανισμό, στις αρχές, τις διαδικασίες και το πνεύμα της Ε.Ε., βοηθά εκτός των άλλων και στη συνειδητοποίηση του εξής κομβικού: Κανένας τομέας της δημόσιας ζωής δεν μπορεί να παραγνωρίζεται, όταν μιλάμε για την ανάγκη εκσυγχρονισμού. Όποιο τμήμα της δημόσιας σφαίρας αφεθεί στην άκρη, αργά ή γρήγορα θα αποδείξει τις αρνητικές επιδράσεις της υστέρησής του σε άλλους τομείς.
Β
Η εκσυγχρονιστική διαδικασία δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί αποσπασματικά, ούτε και επιλεκτικά. Για παράδειγμα, δεν μπορεί κανείς να ελπίζει σε ανάπτυξη της οικονομίας, χωρίς παράλληλη θεσμική συγκρότηση των στόχων και των μέσων της ανάπτυξης, αλλά και χωρίς παράλληλη εξυγίανση άλλων τομέων. Η οικονομική ανάπτυξη σε ένα περιβάλλον πελατειακών σχέσεων του πολιτικού συστήματος, αδιαφάνειας, αναξιοκρατίας και διαφθοράς οδηγεί σε αργή και κυρίως στρεβλή ανάπτυξη, η οποία αργά ή γρήγορα θα καταρρεύσει ή – στην καλύτερη περίπτωση – θα οδηγεί σε αδιέξοδο.
Γ
Η εκσυγχρονιστική προοπτική δεν αποτελεί έναν ευκαιριακό διακηρυκτικό προσανατολισμό. Είναι μια διαρκής διαδικασία στην οποία οι στοχεύσεις είναι άρρηκτα συνυφασμένες με τις στρατηγικές, αλλά και με τις ακολουθούμενες πρακτικές. Αν οι διακηρύξεις και οι στρατηγικοί στόχοι αποπνέουν «εκσυγχρονισμό», ενώ οι καθημερινές επιλογές και πρακτικές – σε οποιοδήποτε επίπεδο – αποπνέουν συντήρηση, αυτόματα καταργούνται, γίνονται κενές περιεχομένου, και οι διακηρύξεις και οι στρατηγικοί στόχοι.
Δ
Ο διάλογος, η συνεννόηση, ο ορθολογισμός και η τεκμηρίωση αποτελούν απαραίτητες προϋποθέσεις οποιασδήποτε εκσυγχρονιστικής προσπάθειας. Παράλληλα, και αλληλένδετα με αυτά, είναι η διαρκής αναφορά στο περιφερειακό και διεθνές περιβάλλον, η προσπάθεια απεγκλωβισμού της σκέψης και των σχεδιασμών από τον μικρόκοσμο της ελληνοκυπριακής κοινωνίας και τις παθογένειες του κοινοτικού αυτισμού.
Ε
Ως απόρροια των πιο πάνω προκύπτουν τα εξής:
(1) Είναι αδύνατη η κατάκτηση της κοινωνικής, πολιτικής και οικονομικής προόδου χωρίς την αφομοίωση του ευρωπαϊκού μεθοδολογικού και αξιακού κεκτημένου. Η επίκληση της ιδιότητας του μέλους της Ε.Ε. μόνο και μόνο όταν έχουμε να εξασφαλίσουμε κάποιο προβάδισμα στο Κυπριακό ή κάποια οικονομικά οφέλη δεν μας καθιστούν πραγματικά μέλη της Ε.Ε.. Υπάρχουν και άλλα κράτη της Ε.Ε. (π.χ. μερικές χώρες της Ανατολικής Ευρώπης και των Βαλκανίων) που επίσης παρουσιάζουν δυσκολίες στην αφομοίωση της ιδιότητας του μέλους σε μια οικογένεια, καθώς και των πρακτικών της Ε.Ε.. Αλλά λόγω μεγέθους, λόγω γεωγραφικής θέσης και λόγω του Κυπριακού μόνο για την Κύπρο είναι τόσο αμείλικτος όρος ο καθημερινός ευρωπαϊκός προσανατολισμός για πρόοδο σε οποιονδήποτε τομέα.
(2) Η μετατροπή της Κύπρου σε σύγχρονο και «φυσιολογικό» κράτος, όπως επιτάσσει η πρόσφατη επίσημη επιχειρηματολογία, είναι αδιανόητη χωρίς τον οριστικό και πλήρη διαχωρισμό κράτους και εκκλησίας. Σύγχρονο ευρωπαϊκό κράτος σημαίνει οπωσδήποτε κοσμικό κράτος. Η έντονη ανάμειξη της εκκλησίας στις κρατικές υποθέσεις, είτε άτυπη (π.χ. με διορισμούς μέχρι και υπουργών και ανώτερων κρατικών λειτουργών), είτε θεσμοθετημένη (π.χ. στην εκπαίδευση), αποτελεί κατάλοιπο προηγούμενων αιώνων, εντελώς ασυμβίβαστο με τον Διαφωτισμό και τον σύγχρονο ευρωπαϊκό ουμανισμό.
(3) Είναι αδύνατη η αποσύνδεση του εκσυγχρονισμού από τη χρήση του ορθολογισμού στο Κυπριακό και την προοπτική επανένωσης της Κύπρου στη βάση της Διζωνικής Δικοινοτικής Ομοσπονδίας. Η χρήση «εκσυγχρονιστικού» λόγου όταν μιλάμε π.χ. για θέματα διαφθοράς ή πελατειακού κομματικού συστήματος, καθίσταται άκυρη και αναξιόπιστη αν την ίδια στιγμή επιλέγουμε τον παραδοσιακό, στερεοτυπικό, ξενοφοβικό και συνωμοσιολογικό λόγο στο Κυπριακό.
Με βάση τα πιο πάνω, για τον ΟΠΕΚ είναι σημαντικό να γίνει κατανοητός ο συνολικός χαρακτήρας του εκσυγχρονιστικού εγχειρήματος, καθώς και η φύση του ως μια διαρκής εξελικτική και διαλεκτική διαδικασία.
