Ένας ιός, ήταν αρκετός για να μας ξεγυμνώσει
Ως πολίτες αντιλαμβανόμαστε την αναγκαιότητα για δραστικά μέτρα και στη συντριπτική μας πλειοψηφία, κάνουμε αυτό που μας ζητήθηκε. Μπορεί να μην είναι η ώρα να συζητήσουμε τη μορφή και το εύρος που έλαβε ο περιορισμός τόσων δημοκρατικών ελευθεριών, είναι όμως η ώρα να δούμε, εδώ έγκλειστοι, την ετοιμότητα του συστήματος υγείας της χώρας. Παραθέτω λοιπόν κάποια στατιστικά στοιχεία, που δίνουν μια πολύ καλή εικόνα του κυπριακού συστήματος υγείας.
Το 1976 μία κλίνη αναλογούσε σε 162 άτομα, το 1990 αυξήθηκε στα 170, ενώ σταδιακά η έλλειψη αναπτυξιακών επενδύσεων στην υγεία επιδείνωσε την κατάσταση, με αποτέλεσμα το 2017 να αναλογεί μια κλίνη για κάθε 290 πολίτες. Από το 2010 μέχρι και το 2017, στον δημόσιο τομέα, οι γιατροί αυξήθηκαν κατά 18% και το νοσηλευτικό προσωπικό μόλις 8%. Την αντίστοιχη περίοδο στον ιδιωτικό τομέα, ο αριθμός των γιατρών αυξήθηκε κατά 47% ενώ οι νοσοκόμοι κατά το εντυπωσιακό ποσοστό του 65%. Το αξιοσημείωτο είναι πως, στον δημόσιο τομέα οι κλίνες αυξήθηκαν από το 2010 μόλις 3%, ενώ στα ιδιωτικά νοσηλευτήρια όχι μόνο δεν αυξήθηκαν όπως θα αναμενόταν, αλλά μειώθηκαν κατά 3%!!
Με βάση τα δημοσιευμένα στοιχεία του 2017, στην Ευρώπη των 27 αντιστοιχούν 541 κρεβάτια για κάθε 100χιλ κατοίκους (μέσος όρος) ενώ στην Κύπρο, αναλογούν 339. Αξίζει αναφοράς ότι οι μόνες χώρες που διαθέτουν λιγότερα κρεβάτια από την Κύπρο, είναι η Σουηδία, Ολλανδία, Δανία, Ιρλανδία, Ιταλία και Ισπανία. Τις κρίσιμες τούτες ώρες, θαρρώ πως είναι σε όλους μας γνωστό το χάος που παρατηρείται στα νοσοκομεία της Ιταλίας και της Ισπανίας, κάτι για το οποίο μεταξύ άλλων, κυρίαρχο ρόλο διαδραματίζει η έλλειψη κλινών. Για τις υπόλοιπες τέσσερις χώρες, υπάρχει εξήγηση βεβαίως. Όλες τους δαπανούν τεράστια ποσά για τη διασφάλιση της δημόσιας υγείας αλλά κυρίως δίνουν ιδιαίτερο βάρος στις δαπάνες για την εξασφάλιση της μελλοντικής περίθαλψης των πολιτών (long-term healthcare expenditures – 22% με 26% των τρεχουσών δαπανών τους για την υγεία). Με τον Ευρωπαϊκό μέσο όρο να ξεπερνά το 15%, η Κύπρος του 3%, αφήνει τους μελλοντικούς συνταξιούχους της στο έλεος της οικονομικής τους δυνατότητας επιβαρύνοντας εκ νέου το δημόσιο σύστημα υγείας.
Οι συνολικές τρέχουσες δαπάνες για την υγεία, είναι άλλη μια ανοικτή πληγή. Όταν ο μέσος όρος της ΕΕ το 2016 ήταν στο 10% του ΑΕΠ, η Κύπρος του 6,8% βρισκόταν μόλις 7 θέσεις μπροστά από την ουραγό Ρουμανία (5%). Πάλι εδώ οι Σκανδιναβικές χώρες μαζί με την κεντρική και βόρεια Ευρώπη είναι αυτές που ξεπερνούν τον μέσο όρο, ενώ αξίζει να σημειωθεί ότι το 75-90% των συνολικών δαπανών τους για την υγεία προέρχεται από τον Δημόσιο τομέα. Αντιθέτως στην Κύπρο, από το 6,8% του ΑΕΠ που πάει στην υγεία, μόλις το 2,9% προέρχεται από τα δημόσια ταμεία (42%). Ας μπούμε όμως και σε απόλυτους αριθμούς, που έχουν σημασία. Το 2017 οι πραγματικές δαπάνες στον τομέα της υγείας ήταν 537 εκατομμύρια, εκ των οποίων μόνο τα 11 αφορούσαν αναπτυξιακές δαπάνες. Το 2018, εγκρίθηκαν 653 εκατομμύρια δαπάνες για την υγεία εκ των οποίων τα 34 αφορούσαν σε αναπτυξιακές δαπάνες. Εν τέλει, οι πραγματικές δαπάνες ήταν 600 εκατομμύρια, οπότε καταβλήθηκαν για ενίσχυση εξοπλισμού μόνο τα 20 εκατομμύρια από τα 34!! Μάλλον τα 53 εκατομμύρια κρίθηκαν αχρείαστα με αποτέλεσμα να αναγκαστούμε αυτές τις δύσκολες ώρες να τα καταβάλουμε στο πενταπλάσιό τους. Πόσες Μονάδες Εντατικής Θεραπείας (ΜΕΘ) φτιάχνεις άραγε με 53 εκατομμύρια;
Κάπως έτσι λοιπόν, φτάνουμε στην τρέχουσα κατάσταση. Ο Υπουργός Υγείας μας διαβεβαιώνει καθημερινά ότι είναι έτοιμος να στήσει επιπρόσθετες ΜΕΘ αν παραστεί ανάγκη. Το 2017 είχαμε στα Γενικά Νοσοκομεία όλης της χώρας 56 ΜΕΘ. Το μέσο ποσοστό καταλήψεως τους ήταν στο 61%. Δεδομένου ότι ελάχιστες επενδύσεις έχουν γίνει, η πανδημία μας βρήκε πάνω κάτω στα ίδια νούμερα. Πόσες σοβαρές περιπτώσεις άραγε μπορούν να εξυπηρετήσουν οι 22 διαθέσιμες ΜΕΘ; Αν αποδεχτούμε τις διαβεβαιώσεις της κυβέρνησης ότι θα προμηθευτεί φορητούς αναπνευστήρες για προσωρινές ΜΕΘ, προσωπικό να τις στελεχώσει πώς θα βρει;
Τρία από τα πέντε δημόσια νοσοκομεία έκλεισαν τις πύλες τους γιατί πιάστηκαν απροετοίμαστα, ενώ το λεγόμενο Νοσοκομείο Αναφοράς δέχεται ασθενείς απ’ όλη τη χώρα, χωρίς να διαθέτει εντατικολόγο για τις κρίσιμες περιπτώσεις. Οι επαγγελματίες υγείας διαμαρτύρονται καθημερινά ότι δεν διαθέτουν στολές, ειδικές μάσκες και αναλώσιμα για να προστατευτούν πρωτίστως οι ίδιοι, με αποτέλεσμα να μολύνονται ο ένας μετά τον άλλον και να τίθενται εκτός μάχης. Μπορεί ο πρόεδρος του ΠΟΥ να επαναλαμβάνει φορτικά από τις αρχές Μαρτίου ότι η «κοινωνική απομόνωση» δεν λύνει το πρόβλημα από μόνη της, αλλά η κυπριακή κυβέρνηση, μόλις στις 26 του μήνα κατάφερε να ανακοινώσει συμφωνία με ιδιωτικά εργαστήρια για τον έλεγχο ύποπτων κρουσμάτων. Και φυσικά, το αντίστοιχο κόστος θα βαραίνει τους ασθενείς, καθώς δεν έχει εξασφαλιστεί κανένα κονδύλι για την ευρεία διενέργεια τους.
Ενώ είναι φανερό ότι ο ιδιωτικός τομέας αφέθηκε να καλύψει την εδώ και δεκαετίες άτακτη υποχώρηση του δημόσιου τομέα, εντούτοις ουδείς έχει επενδύσει στην αύξηση της δυναμικότητας και της αποτελεσματικότητας του συστήματος υγείας. Σήμερα, εν μέσω μιας τραγικής πανδημίας, το βάρος καλούνται να σηκώσουν τα δημόσια νοσηλευτήρια, που απογυμνωμένα από τα επικοινωνιακά τρικ, ούτε έτοιμα είναι, ούτε «αυτόνομα», ούτε εξοπλισμένα .
- https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php?title=Healthcare_expenditure_statistics
- https://ec.europa.eu/eurostat/databrowser/view/tps00046/default/table?lang=en
- https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php?title=File:Long-term_healthcare_as_a_share_of_current_healthcare_expenditure,_2016_(%25)_FPpng#file
- http://www.treasury.gov.cy/treasury/treasurynew.nsf/All/133DD457FDB0DB68C225841D00234E2E/$file/%CE%9C%CE%95%CE%A1%CE%9F%CE%A3%20%CE%92%205%202%2022%20%CE%91%CE%BD%CE%B1%CE%BB%CF%85%CF%84%CE%B9%CE%BA%CF%8C%20%CE%94%CE%B5%CE%BB%CF%84%CE%AF%CE%BF%20%CE%94%CE%B1%CF%80%CE%B1%CE%BD%CF%8E%CE%BD%20-%20%CE%A5%CF%80%CE%BF%CF%85%CF%81%CE%B3%CE%B5%CE%AF%CE%BF%20%CE%A5%CE%B3%CE%B5%CE%AF%CE%B1%CF%82.pdf?OpenElement
- https://politis.com.cy/politis-news/kypros/xaos-ypostelechosi-kai-elleipsi-exoplismoy-stolon-kataggelloyn-nosileytes/