Η ανισότητα της αξιοκρατίας
Στις 8 Φεβρουαρίου, σύσσωμη η κυπριακή Βουλή ενέκρινε τη σύσταση ενός νέου Υφυπουργείου, για ζητήματα καινοτομίας και ψηφιακού μετασχηματισμού. Στις 28 Φεβρουαρίου κατά τη διάρκεια της τελετής διορισμού του Υφυπουργού, ο Πρόεδρος δήλωνε με κομπασμό ανδραγαθήματος ότι «…η δημιουργία του Υφυπουργείου Καινοτομίας θα δώσει δυναμική συνέχεια στην μέχρι στιγμής επιτευχθείσα πρόοδο». Δεκαπέντε μέρες αργότερα, η μηχανή παραγωγής της μαγιάς καινοτομίας στη χώρα, θα πιανόταν τεχνολογικά αναλφάβητη. Βασική αιτία διαιώνισης της ανισότητας σε μια κοινωνία, είναι το χάσμα στην παιδεία. Σήμερα, η αυξανόμενη ζήτηση για ιδιωτικά σχολεία, φέρνει κάτι από την Κύπρο του χθες. Μέχρι και τα μέσα του προηγούμενου αιώνα, οι εύπορες οικογένειες φρόντιζαν να έχουν προσωπικούς δασκάλους για τα παιδιά τους, υψηλής ποιότητας εξειδικευμένη γνώση και υποχρεωτική εκμάθηση τουλάχιστον δύο ξένων γλωσσών. Έπειτα σπουδές στο εξωτερικό, στα καλύτερα πανεπιστήμια της Ευρώπης και της Ελλάδας. Μιλάμε για τις εποχές, όπου η πλειοψηφία των πολιτών, δεν έφτανε ποτέ στην 3η τάξη του δημοτικού, καθώς το μεροκάματο ήταν πολυτιμότερο των γραμμάτων. Αν κάποιος έβγαζε το δημοτικό, ήταν μορφωμένος. Αν ο οικογενειακός προϋπολογισμός τον έστελνε στο γυμνάσιο, θεωρούνταν γραμματιζούμενος.
Σήμερα, που παρέχεται σε όλους δημόσια δωρεάν παιδεία, απολαμβάνουμε λένε αξιοκρατία και ίσες ευκαιρίες. Ας μιλήσουμε για ίσες ευκαιρίες. Πώς να μοιάζουν άραγε; Με την ανύπαρκτη αξιολόγηση των εκπαιδευτικών; Να ‘ναι ίσως το ακριβό αντίτιμο που καταβάλλουν όσοι το διαθέτουν, για μια θέση στα ιδιωτικά σχολεία; Ή μήπως να κρύβεται στο μέσο που βάζουν οι γονείς για να στείλουν τα σπλάχνα τους σε γνωστά δημόσια σχολεία, όπου συνωστίζεται η υψηλή κοινωνία; Αξιοκρατία υφίσταται όταν ο καθένας αμείβεται, προάγεται και πορεύεται με επιτυχία ανάλογη της προσπάθειας που καταβάλλει. Στη θεωρία, έχουμε στήσει μηχανισμούς και θεσμούς (όπως είναι το δημόσιο σχολείο), ώστε το κάθε παιδί που γεννιέται, να απολαμβάνει τις ίδιες ευκαιρίες για να κτίσει τη ζωή του όπως την ονειρεύτηκε. Στην πράξη, είναι σχεδόν αδύνατο να καλυφτούν οι τεράστιες κοινωνικοοικονομικές ανισότητες που αντικρίζει ένα παιδί με το που ανοίξει τα μάτια του. Όταν μάλιστα τα εφόδια της παιδείας που του παρέχονται είναι ανεπαρκή σε σχέση με τα εφόδια που λαμβάνουν άλλα παιδιά γύρω του, τη ψαλίδα της ανισότητας διογκώνεται.
Ενώ εδώ και κάποια χρόνια συνήψαν σύμβαση με πάροχο πλατφόρμας ηλεκτρονικής εκπαίδευσης, κανείς δεν ενδιαφέρθηκε να τη θέσει σε εφαρμογή. Χώρια το κόστος που καταβάλλουμε τόσο καιρό, ουδείς προετοιμάστηκε για να τη χειρίζεται, ούτε εκπαιδευτικοί, ούτε μαθητές, ούτε γονείς. Από τις 13 Μαρτίου η κατάσταση μοιάζει με διαλυμένη παρέλαση. Σε ορισμένα σχολεία, ορισμένες τάξεις, ορισμένοι μαθητές κάνουν ασύγχρονη εκπαίδευση. Σε άλλα σχολεία, όσοι μαθητές έχουν τάμπλετ και ίντερνετ στο σπίτι, ξεκίνησαν ένα μήνα μετά το κλείσιμο, τη σύγχρονη εκπαίδευση. Ο κάθε εκπαιδευτικός αφημένος στη μοίρα του –και στην καλή του διάθεση- παλεύει να διδάξει από την ύλη ό,τι μπορεί, αρχικά με όποιο λογισμικό μπορούσε κι έπειτα με ένα αμφιβόλου ποιότητας, που προ-κορωνοϊού ήταν στα αζήτητα.
Δεν είμαι σε θέση να εκφέρω άποψη αν και πότε θα πρέπει να ανοίξουν τα σχολεία, ούτε μηδενίζω τη σκληρή προσπάθεια που καταβάλλουν πολλοί εκπαιδευτικοί. Το βέβαιο όμως είναι πως το εκπαιδευτικό μας σύστημα παίρνει απροβίβαστο στην τεχνολογία. Όχι γιατί εν μέσω μιας πρωτοφανούς πανδημίας δυσκολεύτηκε να αντεπεξέλθει και να συγκριθεί με την πειθαρχία και την ομοιογενή εκπαιδευτική πολιτική των ιδιωτικών σχολείων. Ούτε γιατί για μια αμελητέα περίοδο των 2-3 μηνών ενδεχομένως να μην διδάχτηκε νέα ύλη. Είναι όμως εγκληματικό που εν έτει 2020, δεν υπάρχει ολοκληρωμένο πλάνο υιοθέτησης σύγχρονων τεχνολογικών μεθόδων, προς βελτίωση της παρεχόμενης ποιότητας εκπαίδευσης. Ζούμε στην ψηφιακή εποχή της ακατάσχετης ροής πληροφορίας και της τεχνητής νοημοσύνης. Ο πολίτης του αύριο δεν έχει να ανταγωνιστεί μονάχα το τοπικό εργατικό δυναμικό, αλλά θα εκτεθεί σε μια απαιτητική και παγκοσμιοποιημένη αγορά εργασίας η οποία προετοιμάζεται συστηματικά για την τέταρτη βιομηχανική επανάσταση. Στην Κύπρο, μας βρήκε πανδημία, για να ανακαλύψουμε ότι εκατοντάδες οικογένειες δεν είχαν πρόσβαση στο διαδίκτυο ή έστω ένα φτηνό τάμπλετ.
«…η Κύπρος δεν μπορεί να μείνει αδρανής στις ψηφιακές εξελίξεις ανά το παγκόσμιο..», ανέφερε κλείνοντας ο Πρόεδρος την ομιλία του στην τελετή διορισμού του Υφυπουργού Καινοτομίας… Σε μια χώρα όπου το Υπουργείο Παιδείας θεωρεί ακόμα τη γενική χρήση του Wi-Fi στα σχολεία επιβλαβή!
Ο κ. Πάνος Λοΐζου Παρράς είναι οικονομολόγος.
