ΟΠΕΚ: ΚΑΝΟΝΕΣ ΔΙΑΦΑΝΕΙΑΣ ΚΑΙ ΛΟΓΟΔΟΣΙΑΣ – ΠΡΩΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΩΤΑΤΗ ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΗ ΕΞΟΥΣΙΑ Η έκθεση GRECO εργαλείο για την κοινωνία των πολιτών για ριζικές αλλαγές στην προσπάθεια για καταπολέμηση της διαφθοράς – Ανακοίνωση ΔΣ ΟΠΕΚ 4 Οκτωβρίου 2023

Το ΔΣ του ΟΠΕΚ υποστηρίζει ότι η νέα έκθεση αξιολόγησης GRECO (2/10/2023) για την πρόληψη και καταπολέμηση της διαφθοράς στην Κύπρο, αποτελεί ένα ισχυρό όπλο στα χέρια της κοινωνίας των πολιτών για να πιέσει για ουσιαστικές τομές και μεταρρυθμίσεις του κράτους δικαίου στην πατρίδα μας. Η έκθεση GRECO, όπως και η ετήσια έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το κράτος δικαίου στην Κύπρο (13/7/2023), συνιστούν ένα αποτελεσματικό εργαλείο πίεσης για να βρει η Κύπρος τον δρόμο της προόδου και του εκσυγχρονισμού. Αποτελούν επίσης το στρατηγικό πλαίσιο με διεθνείς προδιαγραφές, μέσα στο οποίο καλούνται οι πολιτικές δυνάμεις του τόπου να εργαστούν και να αποδείξουν ότι πραγματικά θέλουν αλλαγές για να βγει η Κύπρος από την μαύρη λίστα της διαφθοράς.

H έκθεση αξιολόγησης GRECO δεν είναι τυχαίο ότι εστιάζει ιδιαίτερα στην ανώτατη εκτελεστική εξουσία (πρόεδρος, υπουργοί, ανώτατοι διορισμένοι αξιωματούχοι, στελέχη κυβέρνησης κοκ).

• Σημειώνει την απουσία θεσμικού αντίβαρου με την Τ/κ Κοινότητα, όπως προέβλεπε το Σύνταγμα του ’60, με αποτέλεσμα οι de facto εξουσίες του Προέδρου είναι απόλυτες.
• Καταγράφει την απουσία μηχανισμών ελέγχου ακεραιότητας και αντικειμενικότητας στους διορισμούς, την απουσία πραγματικού κώδικα και κανόνων δεοντολογίας, την έλλειψη διαφάνειας και αποτροπής σύγκρουσης συμφέροντος.
• Οι συστάσεις GRECO αφορούν αλλαγές για τα πρόσωπα που αναλαμβάνουν ανώτατες εκτελεστικές εξουσίες γιατί καλούνται να υπηρετήσουν το δημόσιο συμφέρον. Χρειάζεται προς τούτο συνταγματική αναθεώρηση.
• Στα θετικά σημειώνει την πρόθεση του Προέδρου για δημιουργία ομάδας εσωτερικού ελέγχου στην προεδρία.

Η έκθεση GRECΟ εντοπίζει επίσης το σημαντικό ασυμβίβαστο της Γενικής Εισαγγελίας – ταυτόχρονα νομικός σύμβουλος και διωκτική αρχή, ένα τεράστιο αναχρονισμό για σύγχρονο ευρωπαϊκό κράτος, το οποίο απαιτεί συνταγματική τροποποίηση.

Διόλου τυχαία καταγράφει επίσης έλλειψη διαφάνειας γύρω από τα προνόμια και τα ωφελήματα που καθιερώθηκαν και απολαμβάνουν τα πρόσωπα της ανώτατης εκτελεστικής εξουσίας, επιβεβαιώνοντας όσα τις τελευταίες ημέρες βλέπουν το φως της δημοσιότητας.

Επισημαίνει επίσης την εμφανή δυσπιστία των Κυπρίων πολιτών έναντι της αστυνομίας, πράγμα πολύ επικίνδυνο για τους θεσμούς.

Το ΔΣ του ΟΠΕΚ σημειώνει ότι οι εκθέσεις της ομάδας GRECO και οι συστάσεις της, χρονολογούνται από την δεκαετία του ’90. Τα προβλήματα και τα ελλείμματα καταγράφονται ξανά και ξανά, είναι φανερό ότι ταλανίζουν την κυπριακή πολιτεία και εμποδίζουν την μετεξέλιξη της σε ένα σύγχρονο κράτος δικαίου, ικανό να καταπολεμήσει αποτελεσματικά την διαφθορά. Πρόκειται για τον πέμπτο γύρο αξιολόγησης GRECO, οι απαιτήσεις για περισσότερη διαφάνεια να διευρύνονται συνεχώς, ενώ το κυπριακό κράτος  αντιδρά με ελλιπή και προσχηματικά μέτρα συμμόρφωσης.

Τέτοια ελλειμματικά μέτρα είναι:

• Η «στενή σε εύρος» αντιμετώπιση της σύγκρουσης συμφέροντος, του φαινομένου των περιστρεφόμενων καρεκλών, στελεχών της ανώτατης εξουσίας
• Η απουσία ουσιαστικού συστήματος λογοδοσίας της εκτελεστικής εξουσίας. Η χάρτα δεοντολογίας, υπάρχει μόνο σαν διακήρυξη, δεν καλύπτει τον ΠτΔ και δεν υπάρχει επίβλεψη ή επιπτώσεις σε αυτούς που την παραβιάζουν.
• Το «πόθεν έσχες» που θεσπίστηκε αλλά εξακολουθεί να έχει σοβαρές αδυναμίες όπως το γεγονός ότι δεν καλύπτει συγγενείς πρώτου βαθμού
• Η αδύναμη Αρχή κατά της Διαφθοράς που δεν διαθέτει εξουσίες ποινικού ανακριτή, ούτε τα μέσα και τους πόρους να λειτουργεί.
• Υπάρχει πολλές επιτροπές που σχετίζονται με την καταπολέμηση της διαφθοράς ενώ θα ήταν αποτελεσματικότερο (και οικονομικότερο) να ήταν μία.
• Το αδύναμο σύστημα δημόσιας διαβούλευσης

Το ΔΣ του ΟΠΕΚ σημειώνει την ανακοινωθείσα πρόθεση του προέδρου της Δημοκρατίας για ανάθεση μελέτης και εφαρμογής των συστάσεων της έκθεσης και αναμένει τα λόγια να γίνουν πράξεις.

Ο ΟΠΕΚ θα παρακολουθεί τις εξελίξεις με σκοπό την ευθυγράμμιση με τις συστάσεις GRECO και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, προωθώντας ταυτόχρονα τον δημόσιο διάλογο για την ενίσχυση του κράτους δικαίου στην Κύπρο με την ενεργό συμμετοχή πολιτών.