Ποιος κρατά πυξίδα στην Κύπρο;

Κινητικότητα παρατηρείται στο Κυπριακό τις τελευταίες ημέρες, με αντιφατικές ειδήσεις από τους πρωταγωνιστές του: πολεμική δηλώσεων για τις γεωτρήσεις στη θάλασσα, μέτρα εμπιστοσύνης στη ξηρά και προαγγελία για νέο κύκλο πολιτικών διαβουλεύσεων. Ο μόνος που έχει πραγματική εικόνα για το τί μπορεί να γίνει στην Κύπρο είναι ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες, ο οποίος αποφάσισε να δώσει παράταση έξι μηνών στον πρόεδρο Ν. Αναστασιάδη και τον Τ/κ ηγέτη Μ. Ακιντζί να βρουν τρόπο για διαπραγματευτική κατάληξη σε συμφωνία. Αλλά κανείς δεν μπορεί πλέον να υπολογίσει αν υπάρχει ειλικρινής βούληση για λύση σε ένα πρόβλημα, που αυτές τις ημέρες μετρά ακριβώς 45 χρόνια από τα τραγικά γεγονότα του πραξικοπήματος και της τουρκικής εισβολής.

Ο Γκουτέρες συνέγγραψε μια έκθεση για τις πολιτικές εξελίξεις την οποία υπέβαλε για έγκριση στο Συμβούλιο Ασφαλείας και ταυτόχρονα αποφάσισε να στέλει ξανά στο νησί – για πέμπτη φορά – την προσωπική απεσταλμένη του Τζέιν Χολ Λουτ. Ο Κύπριος πρόεδρος γνωστοποίησε την τηλεφωνική επικοινωνία του με την κα Λουτ μέσω tweet την Τετάρτη το βράδυ, ενώ την επομένη – Πέμπτη 12.45 ακριβώς – με κοινή δήλωσή του με τον Τ/κ ηγέτη έθεσαν σε ενεργοποίηση την προ πολλού αναμενόμενη σύνδεση της κινητής τηλεφωνίας. Στο κοινό ανακοινωθέν τους μίλησαν για την σπουδαιότητα του μέτρου οικοδόμησης εμπιστοσύνης που ήταν στο ράφι από το καλοκαίρι του 2015 και συμφώνησαν να βρεθούν σύντομα μέσα στις επόμενες ημέρες για να συζητήσουν και άλλα μέτρα.

Βαρόμετρο για εξελίξεις

Ο Γενικός Γραμματέας ζήτησε από το Συμβούλιο Ασφαλείας να παρατείνει για 6 μήνες την εντολή της αποστολής της ειρηνευτικής δύναμης των Ηνωμένων Εθνών στην Κύπρο – UNFICYP, γιατί θεωρεί καθοριστική τη συμβολή της στη διατήρηση της ειρήνης και της σταθερότητας στο νησί. Η αλήθεια είναι ότι πώς τα πράγματα έχουν τους τελευταίους μήνες προσλάβει τέτοια οξύτητα με τις γεωτρήσεις, που κάθε άλλη απόφαση για αποχώρηση της UNFICYP ή αλλαγή της εντολής της, θα συνιστούσε ολική αποσταθεροποίηση.

Όμως ο Γκουτέρες παραμένει εξαιρετικά ανήσυχος και αποστασιοποιημένος: “δύο χρόνια μετά το κλείσιμο της Διάσκεψης για την Κύπρο στο Κραν Μοντανά, οι διαπραγματεύσεις παραμένουν σε παύση”. Η Τζέιν Χολ Λουτ έλαβε εντολή να εντείνει τις διαβουλεύσεις για να βρει  «συναινετικό σημείο έναρξης για μια πιθανή διαπραγματευτική κατάληξη (conclusion) στο Κυπριακό», σημειώνει.

Η κριτική που ασκεί ο Αντόνιο Γκουτέρες είναι πλήρης: “η διάθεση που περιβάλει την ειρηνευτική διαδικασία δεν βελτιώθηκε, ενώ οι δύο πλευρές εξακολουθούν να διαφωνούν για την ουσία και κατηγορούν η μία την άλλη για την επίμονο αδιέξοδο. Παρά την έκκληση του Συμβουλίου Ασφαλείας στο ψήφισμα 2453 (2019) και προς τους δύο ηγέτες να ‘βελτιώσουν τη δημόσια ατμόσφαιρα για διαπραγματεύσεις (…) προετοιμάζοντας τις κοινότητες για διευθέτηση και (…) να παράσχουν πιο εποικοδομητικά και εναρμονισμένα μηνύματα’, ελάχιστες προσπάθειες σημειώθηκαν προς αυτή την κατεύθυνση», αναφέρει.

Το μη βιώσιμο στάτους κβό

Ο Αντόνιο Γκουτέρες πασκίζει να βρει τον τρόπο που θα εξουδετερώσει κάθε περιθώριο των συνομιλητών του στο Κυπριακό να εκμεταλλευτούν προσχηματικά μια νέα δική του πρωτοβουλία για να ροκανίζουν το χρόνο. Γράφει χαρακτηριστικά: “υπάρχει συναίνεση ότι το στάτους κβο, δηλαδή απουσία μιας λύσης για το Κυπριακό, δεν είναι βιώσιμο. Υπάρχει επίσης ευρεία υποστήριξη προς την άποψη ότι ο ορίζοντας μιας ατελείωτης διαδικασίας χωρίς αποτελέσματα βρίσκεται πίσω μας, όχι μπροστά μας. Επαναλαμβάνω την έκκλησή μου προς τα μέρη να συμμετάσχουν στην τρέχουσα διαδικασία διαβουλεύσεων εποικοδομητικά, δημιουργικά και με τον απαραίτητο επείγοντα χαρακτήρα. Τα μέρη πρέπει να διπλασιάσουν τις προσπάθειές τους για την αποκατάσταση των ολοκληρωμένων διαπραγματεύσεων και η εμπλοκή τους θα πρέπει να εμπνέεται από μια αίσθηση σκοπού και αποφασιστικότητας για να φτάσουν σ’ ένα επιτυχές τέρμα εντός ενός προβλέψιμου ορίζοντα».

Ο πρόεδρος Αναστασιάδης έχει απευθυνθεί τα δύο τελευταία χρόνια δι’ επιστολών στον ΓΓ του ΟΗΕ έξι (!) φορές. Σε καμία δεν έλαβε κάποια απάντηση. Την τελευταία εβδομάδα έστειλε επιστολή και ο Μ. Ακιντζί, αλλά είναι προφανές ότι ο Γκουτέρες δεν ενδιαφέρεται για τέτοιου είδους διαβουλεύσεις. Σημειώνει δε στην έκθεσή του ότι “οι εντάσεις για τους υδρογονάνθρακες συνέχισαν να αυξάνονται, με λίγες προοπτικές να καταλαγιάσουν βραχυπρόθεσμα ή μεσοπρόθεσμα». Καθίσταται προφανές για τον ΓΓ του ΟΗΕ ότι δυνατόν να μην υπάρχει πια χρόνος για να αποσυρθούν εντελώς τα γεωτρύπανα, ως προϋπόθεση για να αρχίσουν διαπραγματεύσεις. Γι’ αυτό ο Γκουτέρες επιμένει στην ουσία του Κυπριακού:

«Υπογράμμισα επανειλημμένα ότι οι φυσικοί πόροι που βρίσκονται εντός και γύρω από την Κύπρο πρέπει να ωφελήσουν και τις δύο κοινότητες και αποτελούν ισχυρό κίνητρο προς όλα τα μέρη να βρουν μια αμοιβαία αποδεκτή και διαρκή λύση στο κυπριακό πρόβλημα. Λαμβάνοντας υπόψη ότι όλα τα μέρη έχουν εκφράσει τη δέσμευσή τους για τον στόχο αυτό, επαναλαμβάνω την έκκλησή μου για σοβαρές προσπάθειες προς αποφυγήν περαιτέρω κλιμάκωσης και για την εξουδετέρωση των εντάσεων».

Η σύνδεση της κινητής τηλεφωνίας

Η συμφωνία ανάμεσα στους Αναστασιάδη – Ακιντζί για σύνδεση της κινητής τηλεφωνίας χρονολογείται από τον Μάιο του 2015, δηλαδή αμέσως μετά την εκλογή του Τ/κ ηγέτη. Πέρασαν 4 χρόνια και το ζήτημα σκάλωσε στους νομικούς και τους τεχνοκράτες, μάλλον ως πρόσχημα για να μην εφαρμοστεί. Στην Ε/κ πλευρά είχε ενστάσεις πρώτα ο Γενικός Εισαγγελέας που αργότερα τις απέσυρε. Πιο έντονος εμφανιζόταν ο Ρυθμιστής Τηλεπικοινωνιών, επικαλούμενος την ανεξαρτησία του ως εποπτικός θεσμός και το ευρωπαϊκό θεσμικό πλαίσιο. Είναι πολύ δύσκολο να πιστέψει κανείς ότι ένας διορισμένος από τον Ν. Αναστασιάδη υπηρεσιακός θα μπορούσε για τόσο καιρό να φράξει την υλοποίηση ενός τόσο σημαντικού για την καθημερινή ζωή των Κυπρίων μέτρου εμπιστοσύνης. Η αλήθεια και σε αυτό το ζήτημα, είναι ότι οι υπηρεσιακοί υπηρετούν άριστα την πολιτική σκοπιμότητα. Το αποτέλεσμα ήταν σε βάρος των πολιτών: όταν ένας Ε/κ περνούσε στην κατεχόμενη περιοχή, δεν είχε τηλεφωνικό δίκτυο για επικοινωνία με τους δικούς του. Το ίδιο ίσχυε και για ένα Τ/κ που περνούσε στον νότο.

Η πρώτη κλήση πραγματοποιήθηκε μεταξύ των δύο ηγετών στις 12.45 μμ της Πέμπτης, με τη διευκόλυνση της Ειδικής Αντιπροσώπου του ΓΓ του ΟΗΕ για την Κύπρο Ελίζαμπεθ Σπέχαρ, επιβεβαιώνοντας ότι η διευθέτηση είναι ενεργή και έχει τεθεί σε λειτουργία.

Τα Ηνωμένα Έθνη αισθάνθηκαν τόσο ενθουσιασμό με την υλοποίηση αυτού του ΜΟΕ, που οργάνωσαν ψηφιακή προώθησή του από τα social media

Με αναρτήσεις τους καλούσαν τους πολίτες των δύο Κοινοτήτων να φωτογραφηθούν καθώς μιλούν στο κινητό τους τηλέφωνο με κάποιο φίλο στις ελεύθερες ή κατεχόμενες περιοχές, αξιoποιώντας το μέτρο διασύνδεσης της κινητής τηλεφωνίας για να δείξουν “την εμπιστοσύνη, την συνεργασία και την επικοινωνία σε όλη την Κύπρο”. Στην ουσία ο ΟΗΕ έκανε αυτό που αρνούνται για χρόνια να κάνουν οι ηγεσίες των δύο Κοινοτήτων με τους πολίτες τους: να επικοινωνήσουν με τους πολίτες τους την ελπίδα για μια διαφορετική μοίρα για την Κύπρο…