ΚΥΠΡΙΑΚΟ: Η τελευταία πράξη
Αντίστροφη μέτρηση για την τελική πράξη του Κυπριακού και την πολύχρονη προσπάθεια για ομοσπονδιακή επανένωση, ήχησε ο ΟΗΕ ενόψει του Φθινοπώρου. Το ψήφισμα που ενέκρινε το Συμβούλιο Ασφαλείας, εξ αφορμής μίας ακόμα δύσκολης απόφασης για ανανέωση της θητείας της UNFICYP, περιέλαβε όλα τα επίμαχα ζητούμενα, καλώντας τα μέρη να ενεργήσουν με την “αίσθηση του επείγοντος”. Ωστόσο οι προθέσεις των μερών δεν είναι καθόλου ξεκάθαρες, παρά το γεγονός ότι ο κύπριος πρόεδρος Ν. Αναστασιάδης και το Τ/κ ηγέτης Μ. Ακιντζί προγραμματίζουν συνάντηση στις 9 Αυγούστου στο νησί για να καθορίσουν τους όρους που θα κινηθούν προς τα εμπρός.
Συνάντηση Αναστασιάδη – Ακιντζί
Οι δύο ηγέτες στην Κύπρο έχουν ευθύνη να απευθυνθούν από κοινού στον Γενικό Γραμματέα Αντόνιο Γκουτέρες, ο οποίος τους περιμένει για τριμερή συνάντηση στη Νέα Υόρκη τέλη Σεπτεμβρίου. Μόνο τότε θα κρίνει τελεσίδικα αν αξίζει τον κόπο η επανασύγκληση Διάσκεψης για την Κύπρο, υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, με παρατηρητή την ΕΕ και τη συμμετοχή των τριών Εγγυτριών Δυνάμεων: της Τουρκίας, της Ελλάδας και του Ηνωμένου Βασιλείου.
Τις τελευταίες εβδομάδες η διπλωματική κινητικότητα στο Κυπριακό υπήρξε έντονη, ύστερα από συνεχείς αποτυχίες δύο χρόνων μετά το ναυάγιο του Κραντ Μοντάνα. Τα ζητούμενα με βάση το ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας είναι τα ίδια – όπως εκείνο το δραματικό βράδυ στο ελβετικό θέρετρο: “τα έξι σημεία του πλαισίου του Γενικού Γραμματέα της 30ής Ιουνίου 2017 ως τρόπος να προχωρήσουμε για να κλείσουμε τα υπόλοιπα κενά”. Τίποτα όμως, δεν προεξοφλά μια καταληκτική αίσια διαπραγμάτευση. Αντιθέτως, πιο πιθανό είναι να τιναχθούν όλα στον άερα προτού καν επιχειρηθεί η προσπάθεια. Τι ακριβώς συμβαίνει;
To Συμβούλιο Ασφαλείας έχει προσδιορίσει με πλήρη σαφήνεια και το πλαίσιο 6 σημείων Γκουτέρες, αίροντας την αμφισβήτηση που ατυχώς καλλιέργησε για μήνες ο πρόεδρος Ν. Αναστασιάδης. Υπέδειξε επίσης στην Ε/κ πλευρά με απόλυτη κατηγορηματικότητα τον όρο της πολιτικής ισότητας και αποτελεσματικής συμμετοχής, που επανάνοιξε ο Ν. Αναστασιάδης, αμφισβητώντας τη συμμετοχή των Τ/κ στη λήψη αποφάσεων ζωτικής σημασίας, ιδίως στο ομοσπονδιακό υπουργικό συμβούλιο (π.χ. στο θέμα του φυσικού αερίου). Από εκεί και πέρα το Συμβούλιο Ασφαλείας υπογράμμισε ότι “το στάτους κβο δεν είναι βιώσιμο”.
Τα 5 Μόνιμα Μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας επέλεξαν να τηρήσουν αποστάσεις από τις εντάσεις που προκάλεσε η Τουρκία με δύο γεωτρήσεις στην κυπριακή ΑΟΖ-υφαλοκρηπίδα, …“νύπτοντας τας χείρας”. Το ΣΑ εξέφρασε συγκεκριμένα “την ανησυχία του για τις αυξημένες εντάσεις στην Ανατολική Μεσόγειο όσον αφορά την εξερεύνηση των υδρογονανθράκων” και “επαναλαμβάνοντας την έκκληση του Γενικού Γραμματέα για σοβαρές προσπάθειες αποφυγής κάθε περαιτέρω κλιμάκωσης και για την εξουδετέρωση των εντάσεων”. Με απλά λόγια είπε σε όλους – πρώτος αποδέκτης η Λευκωσία, ότι μόνο η συνολική διευθέτηση θα αποφέρει οικονομικά οφέλη και αυτά θα αφορούν “όλους τους Κυπρίους”.
Οι προθέσεις του Μ. Ακιντζί
O Τ/κ ηγέτης Μ. Ακιντζί, αφού πέρασε από συμπληγάδες με την Τουρκία, ανέκτησε την πρωτοβουλία των κινήσεων βάζοντας στο τραπέζι πρόταση για συνδιαχείριση του φυσικού αερίου έως την επίλυση του Κυπριακού ως μέθοδο για εκτόνωση των εντάσεων. Ζήτησε επίσης τη σύγκληση Διάσκεψης για την Κύπρο, όχι απλά για επανέναρξη των διαπραγματεύσεων αλλά για ξεκαθάρισμα αν όλοι δεσμεύονται στην Ομοσπονδία. Τότε να αποφασιστεί καταληκτική διαπραγμάτευση με βάση το Πλαίσιο 6 σημείων του Γκουτέρες και συγκεκριμένο χρονικό ορίζοντα. Οι θέσεις του Μ. Ακιντζί δεν απέχουν πολύ από τα ζητούμενα που ορίζει ο ΟΗΕ. Όμως, αντιμετωπίζει ήδη το Τ/κ εθνικιστικό μπλοκ με πρωταγωνιστή τον λεγόμενο ΥΠΕΞ Κουτρέτ Οζερσάι, που επιχειρεί να ανατρέψει την ουσία των διαπραγματεύσεων και την ελάχιστη εδαφική ανταπόδοση που επιζητούν οι Ε/κ, με εποικισμό των Βαρωσίων (περιφραγμένη περιοχή Αμμοχώστου).
Τουρκία: όλα στο τραπέζι
Η Τουρκία δια του Μεβλούτ Τσαβούσογλου απαιτεί επίσης ξεκαθάρισμα, απλώνοντας όλα τα σενάρια στο τραπέζι και μεταφέροντας την πίεση στην Ε/κ πλευρά να απαντήσει τι θέλει: Ομοσπονδία, δύο κράτη, συνομοσπονδία, «ταιβανοποίηση» των κατεχομένων; O Tούρκος ΥΠΕΞ δεν δίστασε να αποκαλύψει δημοσίως διαλόγους που, ισχυρίστηκε, είχε κάνει μαζί του ο Ν. Αναστασιάδης για δύο κράτη πριν από το δραματικό δείπνο στο Κραντ Μοντάνα (2017) και στη Νέα Υόρκη (2018). Παράλληλα, η Άγκυρα αξιώνει ρύθμιση όλων των ζητημάτων του φυσικού αερίου και των θαλασσών τώρα! Σε κάθε ευκαιρία και στο πιο υψηλό επίπεδο, αυτό του Τούρκου προέδρου Τ. Ερντογάν, η Τουρκία διαμηνύει ότι πήρε την απόφαση να καθορίσει τους όρους διαμοιρασμού στην ανατολική Μεσόγειο και χωρίς επίλυση του Κυπριακού. Το κάνει ντε φάκτο με τις γεωτρήσεις, συναντώντας περιορισμένες διεθνείς και ευρωπαϊκές αντιδράσεις.
Ο γρίφος της Λευκωσίας
Ο κύπριος πρόεδρος Ν. Αναστασιάδης έχει συναίσθηση ότι τα πράγματα βρίσκονται σε τεντωμένο σχοινί και θα χρειαστεί να λάβει τελεσίδικες αποφάσεις τις επόμενες εβδομάδες. Αυτή η νέα προσπάθεια είτε θα στεφθεί με επιτυχία, είτε θα οδηγήσει την Κύπρο σε μια άλλη κατάσταση πραγμάτων, ιδίως ως προς το καθεστώς της Τ/κ Κοινότητας: «να εργαστούμε όλοι για να ξεφορτωθούμε το πρόβλημα», δήλωσε στο Συμβούλιο Ασφαλείας ο πρέσβης Ανδρέας Μαυρογιάννης, εκφράζοντας ανακούφιση για το γεγονός ότι επιτεύχθηκε μία ακόμα εξάμηνη ανανέωση της παρουσίας της UNFICYP. Μόλις είχε ακούσει τον αμερικανό εκπρόσωπο Ρότνεϊ Χάντερ να λέει πως “η εντολή (ανανέωσης για 6 μήνες) καθιστά σαφές ότι οι ειρηνευτικές επιχειρήσεις πρέπει να υποστηρίζουν πολιτικές λύσεις και δεν μπορούν να τις υποκαθιστούν…”
Οι ειδήσεις αυτές από τη Νέα Υόρκη έτυχαν υποδοχής από τη Λευκωσία με φανερή διάθεση να τις «σκεπάσει». Ο Ν. Αναστασιάδης έχει δημιουργήσει γύρω του ένα περιβάλλον με επιλογές συνεργατών του, που γνώμονα έχουν την διαχείριση της Ε/κ κοινής γνώμης και των ΜΜΕ. Όλα δείχνουν ότι αμφιταλαντεύεται σοβαρά όπως και στο παρελθόν, αν θα εισέλθει σε τελική διαπραγμάτευση ή αν θα επιλέξει την οδό της καταγγελίας και της χειραγώγησης της κοινής γνώμης για τις αρνητικές εξελίξεις που θα ακολουθήσουν.
