Γιατί σήμερα έχουμε 2023

Το 1964 ο Ευαγόρας Λανίτης, ένας επιχειρηματίας με πολιτικό αισθητήριο και διορατικότητα, επισκέφθηκε τον Μακάριο για να τον πείσει να αλλάξει πολιτική απέναντι στην τουρκοκυπριακή κοινότητα, που βρισκόταν έγκλειστη στους θύλακες. Θεωρούσε ότι η τακτική της πίεσης, προκειμένου να υποχρεωθούν οι επιζώντες Τουρκοκύπριοι να εγκαταλείψουν το νησί, θα κόστιζε ακριβά στην Κύπρο τα αμέσως επόμενα χρόνια. Η διεθνής κοινότητα μιλούσε ήδη για απόπειρα γενοκτονίας, και έβλεπε με μισό μάτι τους Ελληνοκυπρίους.

Ο Μακάριος έδωσε μιαν απάντηση που άφησε άναυδο τον Ε. Λανίτη για τον κυνισμό της. Μιαν απάντηση που ούτε με το ιερατικό σχήμα ταίριαζε, αλλά ούτε και με την αλφαβήτα του πολιτικού σχεδιασμού. Όταν άρχισε να συνέρχεται από το σοκ, ο Ε. Λανίτης άκουσε τον Μακάριο να συμπληρώνει: «Και τι σας έπιασε όλους και σκέφτεστε τι θα γίνει σε 3-4 χρόνια; Κοιτάξετε ο καθένας τη δουλειά σας σήμερα, να ανορθώσουμε την οικονομία, και όλα τα άλλα θα πάρουν τον δρόμο τους».

Και πράγματι, τον πήραν…

«Βλέποντας και κάνοντας»

Η τακτική του να αντιμετωπίζει κανείς τα πράγματα με κέντρο βάρους τον βραχυπρόθεσμο σχεδιασμό είναι το παραθυράκι μέσα από το οποίο περνούν χίλιοι διάβολοι. Συνήθως, το «άσε να δούμε τι θα γίνει τώρα και βλέπουμε για μετά» κρύβει μέσα του και τον δαίμονα της αβάσιμης προσδοκίας. Ότι δηλαδή όλο και κάτι μπορεί να συμβεί από μόνο του και να βελτιώσει την κατάσταση. Όμως, τα πράγματα δεν συμβαίνουν από μόνα τους· παρά μόνο για να χειροτερεύουν, και όχι για να βελτιώνουν τις καταστάσεις.

Απόδειξη αποτελούν οι τελευταίοι μήνες, τα τελευταία χρόνια. Υπάρχει κανένας τομέας, από την καλπάζουσα διαφθορά μέχρι το Κυπριακό, από τη διεθνή θέση της Κύπρου μέχρι την ενεργειακή πολιτική, όπου τα πράγματα να έγιναν καλύτερα από μόνα τους; Γιατί λοιπόν να πάνε καλύτερα από τώρα και στο εξής; Τα πράγματα γίνονται καλύτερα μόνον όταν αναπτύσσονται αξιόπιστες δυναμικές που τα σπρώχνουν προς τη βελτίωση. Και οι δυναμικές αυτές δεν παράγονται από την ατμοσφαιρική πίεση ή τα θαλάσσια ρεύματα. Παράγονται από ανθρώπους, από ομάδες ανθρώπων που δεν πνίγονται μέσα στον ευσεβοποθισμό, από κοινωνικούς ιστούς που στήνονται με προσπάθεια, όραμα, και ορθολογισμό.

Καθαρές προβολές

Η υφιστάμενη δυναμική είναι πολύ ισχυρή, ώστε να μπορούμε χωρίς ιδιαίτερη δυσκολία να προδιαγράψουμε τι θα έχουμε μπροστά μας σε τέσσερα χρόνια, αν δεν μεσολαβήσουν σοβαρές κινήσεις ανατροπής της:

• Η δέσμευση του Προέδρου και του υπουργού Εξωτερικών στη μη λύση είναι τόσο ισχυρή που είναι μάλλον απίθανο να αξιοποιηθεί το παράθυρο του φθινοπώρου για τη ΔΔΟ. Το πιθανότερο είναι να περάσει και αυτό αναξιοποίητο. Από την άλλη, παρά τις κατ’ ιδίαν αναφορές του σε «λύση δύο κρατών», ο Πρόεδρος δεν πρόκειται να αγωνιστεί ανοιχτά για τη διχοτόμηση. Επομένως, σε τέσσερα χρόνια από τώρα, το «βλέποντας και κάνοντας» θα έχει απλώς συσσωρεύσει ένα κάρο από παρενέργειες, επί του εδάφους και της θαλάσσης, που θα οδηγούν σε οιονεί λύση δύο κρατών. Αλλά χωρίς επίσημη σφραγίδα. Με εποικισμένη Αμμόχωστο, με διάτρητη ΑΟΖ, με αποδυναμωμένη ή καθόλου Unficyp, με καθαρή πλειονότητα εποίκων που θα ανθίζει σε μιαν ελεγχόμενη από την Τουρκία οικονομία στα κατεχόμενα, και με επαναλαμβανόμενα τετελεσμένα, η διχοτόμηση θα στερείται μόνο το πιστοποιητικό γέννησης. Αν ο επόμενος Πρόεδρος είναι ειλικρινής και έντιμος, θα μετανιώσει την ώρα και τη στιγμή που θα εκλεγεί. Με βάση όμως το «βλέποντας και κάνοντας» δεν θα είναι. Επομένως, μια χαρά θα βολεύεται.
• Ο Πρόεδρος Αναστασιάδης, εκτός απροόπτου, θα επιδιώξει τρίτη θητεία. Αν για οποιονδήποτε λόγο δεν το κάνει, ο επίδοξος διάδοχός του από τον χώρο του ΔΗΣΥ δεν μπορεί να είναι παρά φωτοτυπία του. Οι δυνάμεις της λύσης και της μη διαπλοκής-διαφθοράς στο κυβερνών κόμμα ήδη αποδέχτηκαν την ήττα τους και διεξάγουν έναν μάταιο αγώνα προσωπικής επιβίωσης. Αναπαράγοντας τη ρητορική Αναστασιάδη και σιωπώντας για τη διαφθορά. Η επίσημη δικαιολογία είναι η ανάκαμψη στις Βουλευτικές και η αντιμετώπιση της απειλής ανόδου του ΑΚΕΛ. Η ανεπίσημη είναι η αποδοχή της αδυναμίας να αντισταθούν, ή έστω να επηρεάσουν το καθεστώς του Προεδρικού. Με αυτά τα δεδομένα, χωρίς προσδοκία στο Κυπριακό, το μειονέκτημα του Νικόλα Παπαδόπουλου, που τον άφησε εκτός δεύτερου γύρου στις προηγούμενες Προεδρικές, δεν θα υφίσταται το 2023. Και περνώντας στον Β΄ γύρο, θα είναι ο επόμενος Πρόεδρος.
• Η δυναμική της διαπλοκής και της διαφθοράς είναι μεγάλη. Αν δεν αντιμετωπιστεί σοβαρά τώρα, θα είναι ασταμάτητη σε ένα-δύο χρόνια. Σ’ αυτήν περιλαμβάνεται και ο σκανδαλώδης έλεγχος του 90% των ΜΜΕ (Ποιος τηλεοπτικός σταθμός δεν ελέγχεται από το Προεδρικό; Όχι στην Τουρκία, στην Κύπρο λέμε). Αν αυτά μείνουν αναλλοίωτα και μέσα στο 2020, ακόμη και στον Ερντογάν να πουληθεί «χρυσό διαβατήριο», αυτό θα περάσει απαρατήρητο. Ακόμη και στο λιμάνι Λεμεσού να κάνει γεωτρήσεις ο «Πορθητής», θα φταίει η αντιπολίτευση. Και όσες αποκαλύψεις και να κάνει ο Τσαβούσογλου για τις συζητήσεις του με τον κ. Αναστασιάδη για «δύο κράτη», θα φταίει ο Γκουτέρες. Ο Γενικός Ελεγκτής θα συνεχίσει να κυνηγά τοπωνύμια, και θα ρωτά με απορία τον ΟΠΕΚ «μα πού στο καλό βλέπετε σκάνδαλα και διαφθορά στην Κύπρο μας;». Η εξαγορά και το αλισβερίσι δεν θα είναι φαινόμενο πια, θα είναι επίσημη πολιτική με ισχύ νόμου.

Τώρα είναι 2023

Αν ο Ευαγόρας Λανίτης δεν πνιγόταν μέσα στην απόγνωση μετά τη συνάντησή του με τον Μακάριο, ίσως τα πράγματα να εξελίσσονταν διαφορετικά. Κυρίως αν έπειθε και άλλους ανθρώπους με ειλικρινή αγωνία για το παρόν και το μέλλον να κάνουν κάτι. Μεταϊστορική εικασία, βέβαια. Κανείς δεν ξέρει τι πραγματικά θα γινόταν. Το μόνο που μπορούμε να πούμε με σχετική βεβαιότητα είναι πως βρισκόμαστε σήμερα σε μιαν ανάλογη κατάσταση. Και πως σίγουρα δεν θα πρέπει να περιμένουμε να δούμε τι θα γίνει. Πάνω κάτω ξέρουμε τι θα γίνει αν απλώς περιμένουμε.

Γι’ αυτό καλά κάνουμε να αρχίσουμε να σκεφτόμαστε σοβαρά για ότι είναι τόσο κοντά μας και τόσο προβλέψιμο, όσο το σήμερα. Οι άνθρωποι και οι δυνάμεις, πέραν των κομμάτων, που δεν κουβαλούν μέσα τους την αρρώστια της διαφθοράς και της διαπλοκής, και αυτοί που δεν βολεύονται με τη διχοτόμηση, θα πρέπει να χτίσουν ένα δίκτυο επικοινωνίας και συνεννόησης. Γιατί μόνον έτσι μπορεί

• Το σκηνικό να αλλάξει, οι σχεδιασμοί των αιχμαλώτων στη διαπλοκή να ανατραπούν
• Το 2023 να μην ακολουθήσει την προδιαγεγραμμένη του πορεία
• Η διαφθορά να χάσει σημαντικό κομμάτι του σημερινού, σχεδόν καθολικού, ελέγχου
• Η ανατροπή των σχεδιασμών για το 2023 να αναδιατάξει και τους σημερινούς συσχετισμούς: Να τρομάξει τους νεόκοπους διχοτομιστές, κι έτσι να μην χαθεί ολότελα το παράθυρο αυτού του φθινοπώρου για το Κυπριακό.

Μόνο αν κοιτάξουμε άμεσα προς το 2023 μπορούμε να σώσουμε το σήμερα. Κυριολεκτικά, μεταφορικά, και σε όλα τα επίπεδα.

Καλάθι

• Φάγαμε τον Άιντε, τώρα και τη Λουτ. Απαλλαγήκαμε από τον Γιούνγκερ και τη Μογκερίνι, μισοφάγαμε την Σπέχαρ. Μας έμεινε ο Γκουτέρες και ο Ακιντζί. Κουράγιο Πρόεδρε, ο κολλητός σου δύσκολα χάνει από τον Ακιντζί τον ερχόμενο Απρίλιο. Όσο για τον Γκουτέρες, κάτι θα κανονίσουμε και γι’ αυτόν. Πότε λήγει η θητεία του είπαμε;
• Κάτω από την κρούστα της διεφθαρμένης Κυπριακής Δημοκρατίας υπάρχει μια κατακερματισμένη κοινωνία. Ένα κομμάτι της προσπαθεί να μην πληρώσει τη νύφη και προσαρμόζεται. Ένα άλλο κομμάτι δυσφορεί με τη σαπίλα, κι ας προσπαθεί να προσαρμοστεί. Κι ένα άλλο κομμάτι ξεφυτρώνει κάθε τρεις και λίγο σαν λευκό μανιτάρι, για να μας εκπλήσσει πως υπάρχει και η «άλλη Κύπρος».
• Ο Ερντογάν δεν είναι εξαίρεση. Το νιώθουμε πως κάθε απολυταρχισμός δεν ικανοποιείται με οτιδήποτε λιγότερο από τον ολοκληρωτικό έλεγχο. Γι’ αυτό και είναι μονίμως δυστυχής. Όσους και να εξαγοράσει, πάντα γκρινιάζει γι’ αυτούς που του ξέφυγαν. «Παλαιόθε και ως τώρα, όλα τα θεριά πολεμούν να μας φάνε και δεν μπορούνε. Τρώνε από μας και μένει και μαγιά»…