ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΕΙΣ ΣΤΗΝ Γ.Σ. ΤΟΥ ΟΗΕ
Το Κυπριακό στην ανάπαυλα των εντάσεων
Στην επανεκκίνηση των διαπραγματεύσεων για το Κυπριακό προσανατολίζεται ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες, με τη συμπλήρωση διαδοχικών συναντήσεων με όλους τους πρωταγωνιστές της μακρόχρονης διένεξης στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης. Η ετήσια συνάθροιση στη Νέα Υόρκη είχε όλη την εβδομάδα που πέρασε τις αντιφάσεις που χαρακτηρίζουν συχνά τον τρόπο προσέγγισης του προβλήματος όταν εκτίθεται σε …δημόσια θέα: από το βήμα της Γενικής Συνέλευσης, η Τουρκία δια του προέδρου Τ. Ερντογάν και η Κύπρος δια του προέδρου Ν. Αναστασιάδη αναμετρήθηκαν με οξείς αλληλοκατηγορίες για το ποιος ευθύνεται για το αδιέξοδο. Την ίδια στιγμή, όμως, στους διαδρόμους του πολυόροφου κτιρίου, οι ενδιαφερόμενες πλευρές ανέπτυξαν παρασκηνιακές διαβουλεύσεις και οργάνωσαν συναντήσεις με ουσιαστικό περιεχόμενο. Όλοι γνωρίζουν ότι ο Α. Γκουτέρες έχει εκδηλώσει την πρόθεσή του εντός Οκτωβρίου να κινήσει ξανά την διαδικασία, μάλιστα, όπως είπε, «με διαφορετικό τρόπο σε σχέση με το παρεθόν».
Ο Γενικός Γραμματέας θα λάβει τις αποφάσεις του, αφού συμπληρώσει τις συναντήσεις με τον Κύπριο πρόεδρο και τον Τ/κ ηγέτη Μουσταφά Ακιντζί. Ο αρχικός σχεδιασμός για τριμερή συνάντηση Γκουτέρες – Αναστασιάδη – Ακιντζί με το πέρας της Γενικής Συνέλευσης, δεν προχώρησε. Με βάση τα διαμειφθέντα, προσανατολίζεται να τους προσκαλέσει περί τα μέσα Οκτωβρίου, έχοντας πια σχηματίσει πλήρη εικόνα για τον τρόπο που θα χειριστεί τα επίμαχα ζητήματα του Κυπριακού που εκκρεμούν. Σκοπός του Α. Γκουτέρες είναι να μεθοδεύσει τη διαπραγμάτευση, χωρίς να αφήνει περιθώρια διαφυγής στα μέρη για να λάβουν τις αναγκαίες πολιτικές αποφάσεις και όλα να κριθούν με κάποιο τελεσίδικο τρόπο, που μέχρι στιγμής παραμένει αδιευκρίνιστος. Μια τριμερής συνάντηση, θα έχει ως επακόλουθο την εκ νέου σύγκληση της Διεθνούς Διάσκεψης για την Κύπρο και ο Α. Γκουτέρες ήθελε να είναι βέβαιος ότι τόσο η Τουρκία, όσο και η Ελλάδα είναι έτοιμες να συμμετάσχουν ως Εγγυήτριες Δυνάμεις. Στην Διάσκεψη, που θα είναι η 3η στη σειρά, θα κληθούν επίσης το Ηνωμένο Βασίλειο και η ΕΕ ως παρατηρητής. Στο ημερολόγιο του Αντόνιο Γκουτέρες αναγράφεται ότι μέχρι τις 15 Νοεμβρίου θα πρέπει να έχει σχηματιστεί μια πραγματική εικόνα προς τα πού οδεύουν τα πράγματα γιατί προτίθεται να αποταθεί εκ νέου στο Συμβούλιο Ασφαλείας.
Σε αυτή την πολύ λεπτή συγκυρία, η Λευκωσία βρίσκεται πλέον σε μετωπική αντιπαράθεση με την Τουρκία και έχει μόνη δίοδο για την ουσιαστική βολιδοσκόπηση των προθέσεων της Άγκυρας, τη νέα ελληνική κυβέρνηση. Για τον λόγο αυτό, κρίθηκαν ως εξαιρετικά σημαντικές, τόσο η συνάντηση του πρωθυπουργού Κ. Μητσοτάκη με τον πρόεδρο Ερντογάν, όσο και οι συνομιλίες που ακολούθησαν ανάμεσα στους ΥΠΕΞ Ν. Δένδια και Μ. Τσαβούσογλου. Μέσα από αυτό το πρίσμα, η ελληνική πλευρά ανέλαβε και το καθήκον να διαμεσολαβεί και να διαβιβάζει μηνύματα της Λευκωσίας προς την τουρκική πλευρά για να αξιολογηθούν οι αντιδράσεις της. Στη συνολική εικόνα που έχει διαμορφωθεί, η ελληνική πλευρά καθιστά σαφές στην Άγκυρα ότι ενδιαφέρεται για την αναζωογόνηση των ελληνοτουρκικών σχέσεων, αλλά η κατάσταση έντασης στην ανατολική Μεσόγειο, την επόμενη χρονιά μπορεί να πάρει πολύ πίσω το σύνολο των προσδοκιών για ένα νέο ξεκίνημα. Ιδίως στην περίπτωση που ο ανταγωνισμός στις γεωτρήσεις μετακινηθεί στην οριοθετημένη ΑΟΖ νοτιοδυτικά της Κύπρου.
Ο πρόεδρος Ν. Αναστασιάδης χρησιμοποίησε το βήμα της Γενικής Συνέλευσης για να ξεκαθαρίσει το σκηνικό σύγχυσης που δημιουργήθηκε τα δύο τελευταία χρόνια γύρω από τη δέσμευση της Ε/κ πλευράς στην Διζωνική Δικοινοτική Ομοσπονδία, με πολιτική ισότητα μεταξύ των δύο Κοινοτήτων. Έστειλε παράλληλα το μήνυμα ότι θα εισέλθει σε διάλογο υπό την προϋπόθεση ότι θα τερματιστούν το κλίμα όξυνσης και η «πολιτική των κανονιοφόρων», δηλαδή οι τουρκικές γεωτρήσεις στα ανοιχτά της Κύπρου. Στις πυκνές παρασκηνιακές διαβουλεύσεις για επανάληψη των διαπραγματεύσεων, ο ΟΗΕ επιδιώκει «όρους αναφοράς» που διευκρινίζουν εκ των προτέρων τα ζητήματα του «σκληρού πυρήνα» του Κυπριακού, όπως η εφαρμογή της πολιτικής ισότητας στο σύστημα διακυβέρνησης, με την αποτελεσματική συμμετοχή της Τ/κ πλευράς στη λήψη αποφάσεων. Παράλληλα, η Τουρκία έδωσε εντολή για ολοκλήρωση των γεωτρήσεων που επιχείρησαν τα δύο σκάφη της, το «Φατίχ» και το «Γιαβούζ», διαμηνύοντας στον Α. Γκουτέρες ότι αφήνει ένα περιθώριο μερικών μηνών για διαπραγματεύσεις σε ήρεμο κλίμα. Την ίδια περίοδο δεν προγραμματίζεται κάποια γεωτρητική δραστηριότητα από την πλευρά της κυπριακής κυβέρνησης με τις εταιρίες Total/ENI και έτσι διαμορφώνεται ένα άτυπο μορατόριουμ στις θάλασσες.
Η αμφιταλάντευση της Λευκωσίας
Ο Κύπριος πρόεδρος δίνει την εικόνα μιας αναδίπλωσης από τους χειρισμούς που έκανε τα τελευταία δύο χρόνια. Τα γεγονότα έδειξαν ότι η κυπριακή διπλωματία ώθησε σε λάθος κατεύθυνση μια ώριμη διαπραγμάτευση για την επίλυση με αποκορύφωμα το Κραντ Μοντάνα τον Ιούλιο του 2017, σε μια σταδιακή διολίσθηση στο πεδίο της αναμέτρησης ισχύος: τα δύο τουρκικά γεωτρύπανα αποχώρησαν μεν, αλλά οι ντε φάκτο διεκδικήσεις της Τουρκίας παραμένουν, χωρίς περιθώριο αντίδρασης. Παράλληλα η Άγκυρα έχει κινήσει τη διαδικασία για άνοιγμα των Βαρωσίων, φέρνοντας προ διλήμματος μερικές χιλιάδες Ε/κ προσφύγων για το τι θα κάνουν σε περίπτωση που αρθεί ο έλεγχος του τουρκικού στρατού και περιέλθει η περιοχή υπό Τ/κ πολιτική διοίκηση. Πέρα από την εφαρμογή τετελεσμένων, η Άγκυρα πέτυχε να μεταφέρει την πίεση στην Λευκωσία να απαντά κάθε φορά τι ακριβώς επιδιώκει στο Κυπριακό: ομοσπονδία, δύο κράτη, ταϊβανοποίηση; Με αμφιταλαντεύσεις δύο χρόνων, ο πρόεδρος Ν. Αναστασιάδης ανακαλύπτει εκ των υστέρων ότι δεν μπορεί να υλοποιήσει μεγαλόπνοους στόχους, αποφεύγοντας τον μεγαλύτερο – εδώ και 45 χρόνια: την επίλυση του Κυπριακού.
