Παράθυρο… «Απαντήστε παιδιά»

Τη δεκαετία του 1960, ένα από τα πιο δημοφιλή τηλεοπτικά προγράμματα ήταν το «Απαντήστε παιδιά». Μαθητές Δημοτικού, χωρισμένοι σε δύο ομάδες, απαντούσαν σε ερωτήσεις γενικών γνώσεων που υπέβαλλε ο μεγάλος δάσκαλος Φρίξος Πετρίδης.

Ήταν οι εποχές που οι μεγάλοι ρωτούσαν ή διέτασσαν, και οι μικροί απαντούσαν ή υπάκουαν. Από τότε, έχουν αλλάξει πολλά πράγματα. Οι μικροί απέκτησαν το δικαίωμα στην άποψη, στην αμφισβήτηση, ακόμη και στην ανυπακοή. Απέκτησαν το δικαίωμα να ερωτούν και οι ίδιοι. Κάποιοι μεγάλοι, όμως, έχουν καθηλωθεί σε εκείνες τις εποχές. Και όταν οι μικροί εκφράζουν άποψη, τότε ταράζονται. Και αρχίζουν τις επιθετικές ατάκες, για να «αφοπλίσουν» τους μικρούς και να τους βάλουν στη θέση τους.

Πριν από ένα χρόνο και κάτι, καλεσμένος σε ραδιοφωνική εκπομπή, ανέφερα ότι η επιμονή του Προέδρου σε Πλαίσιο του ΓΓ του ΟΗΕ της 4^ης Ιουλίου ήταν λάθος. Οι λόγοι είναι και σήμερα προφανείς: Πρώτον, ήταν μια αχρείαστη αντιπαράθεση με το σύμπαν. Δεύτερον, ήταν σαφές ότι οι προφορικές διευκρινίσεις της 4^ης Ιουλίου, που εμείς βαφτίσαμε «έγγραφο», θα ήταν μετέωρες χωρίς τη βάση του Πλαισίου της 30^ης Ιουνίου. Και τρίτον, απαρνούμενοι το πραγματικό Πλαίσιο χάναμε μια σημαντική αναφορά: Το δικαίωμα των Τουρκοκυπρίων για αρνητική ψήφο περιοριζόταν εκεί μόνο στα θέματα ενδιαφέροντος της Κοινότητάς τους. Αυτό δεν υπήρχε στις προφορικές διευκρινίσεις της 4^ης Ιουλίου. Όπου, η ρητή αναφορά στη Μόρφου ήταν μεν ένα συν, αλλά στην πράξη εικονικό, αφού αυτή γινόταν περιγραφικά και στο πραγματικό Πλαίσιο.

Αμέσως μετά, ζήτησε παρέμβαση στην εκπομπή ο κ. Βίκτορας Παπαδόπουλος. Και ακολούθησε μια ημίωρη καταιγιστική κριτική του σε όσους πιστεύουν στα επιχειρήματα των ξένων. Τότε συνειδητοποίησα ότι οι «μικροί», αντί να λένε απευθείας τις εκτιμήσεις τους, είναι καλύτερα να υποβάλλουν ερωτήσεις στους «μεγάλους». Γιατί μόνον έτσι υποχρεώνονται είτε να απαντήσουν συγκεκριμένα σε αυτό που τους ρωτάς, είτε να σιωπήσουν. Για παράδειγμα, σήμερα αντί να διατυπώσει κανείς την άποψή του για το πόσο ειλικρινής είναι ο Πρόεδρος, θα μπορούσε απλούστατα να ρωτήσει: «Υπήρχε τελικά έγγραφο της 4^ης Ιουλίου; Αν ναι, γιατί το απαρνήθηκε μετά ο Πρόεδρος, αφού το θεωρούσε καλύτερο; Αν όχι, τότε γιατί για έναν ολόκληρο χρόνο μας έλεγε ότι υπήρχε;»

Ερωτήματα για τους θεσμούς

Η επιτυχής αντιμετώπιση από το κράτος της υγειονομικής κρίσης σκέπασε αρκετά από τα αμαρτήματα της λειτουργίας του. Μάλιστα, υπάρχουν αρκετές ενδείξεις ότι η επιδείνωση σε κάποιους τομείς είναι απόλυτα συνδεδεμένη με τις προσωπικές επιλογές του Προέδρου:

1. Υπάρχει οποιοσδήποτε ανεξάρτητος αξιωματούχος για τον διορισμό του οποίου η κυβέρνηση να μπορεί να πει ότι ήταν η καλύτερη δυνατή επιλογή, με αντικειμενικά κριτήρια;
2. Ανεξαρτήτως αξιοσύνης ή μετριότητας, υπάρχει έστω και ένας υπουργός τον οποίο διόρισε μέχρι τώρα ο Πρόεδρος με αποκλειστικό κριτήριο την αξιοσύνη;
3. Ευσταθεί ή όχι ότι τα βασικά κριτήρια για όλους τους διορισμούς είναι δύο, δηλαδή η πολιτικο-οικονομική εμβέλεια της οικογένειας του διοριζόμενου, και οι σχέσεις της με τη δική του οικογένεια;
4. Έχει τεθεί ή όχι στην Κομισιόν και σε άλλα ευρωπαϊκά όργανα θέμα ανάμειξης της Κύπρου σε οργανωμένο και «επίσημο» ξέπλυμα βρώμικου χρήματος – γενικά, αλλά και μέσω της διαδικασίας των διαβατηρίων (όχι μόνο μια φορά); Έχει αναφερθεί και προσωπικά το όνομα του Προέδρου σε αυτές τις συζητήσεις, ναι ή όχι;
5. Ευσταθεί ότι, είτε μέσω διορισμών σε θέσεις, είτε άλλως πως, έχει ελεγχθεί απευθείας από τον Πρόεδρο το μεγαλύτερο μέρος των ΜΜΕ; Ευσταθεί ή όχι ότι στο Προεδρικό λειτουργεί σχετική υπηρεσία;
6. Οι μετρήσεις διεθνών και ευρωπαϊκών οργανισμών για τη διαφάνεια, τη διαπλοκή, τα ελλείμματα στο κράτος δικαίου και για παρόμοιους δείκτες, παρουσιάζουν επιδείνωση της κατάταξης της Κύπρου. Η κυβέρνηση θεωρεί ότι γι’ αυτό φταίνε αποκλειστικά οι αρθρογράφοι των ελληνοκυπριακών εφημερίδων, ή υπάρχουν και ουσιαστικοί λόγοι;

Τα επείγοντα

Δεν είναι λίγοι οι συμπατριώτες μας – ακόμη και πολλοί έντονα πολιτικοποιημένοι – οι οποίοι θεωρούν ήδη το Κυπριακό «περσινά ξινά σταφύλια». Και πληκτική κάθε σχετική συζήτηση. Όμως, παρά τη στασιμότητα στο ίδιο το Κυπριακό, υπάρχουν ζητήματα που συσχετίζονται έστω έμμεσα με αυτό, τα οποία τρέχουν και ζητούν άμεσες απαντήσεις.

1. Πώς αξιολογεί η κυβέρνηση την πορεία του ερευνητικού προγράμματος στην ΑΟΖ; Απέδωσε, έστω κατά προσέγγιση, όσα η ίδια προσδοκούσε;
2. Πώς απαντά η Λευκωσία στην κατ’ επανάληψη δημοσιευθείσα «φήμη» ότι για τις περιπλοκές στις ελληνοτουρκικές σχέσεις και για το τουρκολιβυκό μνημόνιο, πολλοί υπηρεσιακοί παράγοντες και πολιτικοί στην Ελλάδα θεωρούν εν μέρει υπεύθυνη και την ελληνοκυπριακή πολιτική στο θέμα της ΑΟΖ;
3. Η Λευκωσία ζητά από την Ε.Ε. αυστηρότητα και πίεση προς την Τουρκία για συμμόρφωση στο διεθνές δίκαιο της θάλασσας. Η Ε.Ε., παρά την ανοχή στα σόου μας με υπερπτήσεις ελικοπτέρων στα τουρκικά τρυπάνια κλπ., ξέρει ότι το διεθνές δίκαιο δεν είναι και τόσο… απόλυτα υπέρ μας. Και επιπλέον ότι, για να ζητήσει κάτι από την Τουρκία, θα πρέπει να της δώσει και κάτι. Είμαστε έτοιμοι να μπούμε σε αυτό το παιγνίδι, ή θα φτάσουμε στα όρια του βέτο;
4. Ποια είναι η ισχύουσα εντολή για τις δικοινοτικές τεχνικές επιτροπές; Δεν λειτουργεί τίποτε αν δεν υπάρξει προέγκριση από την κυβέρνηση, να μισολειτουργούν, ή να λειτουργούν;
5. Ποιος είναι ο σχεδιασμός για τα οδοφράγματα; Η παρούσα κατάσταση μισοανοίγματος είναι προσωρινή, ημιμόνιμη, ή μόνιμη;

Το Κυπριακό

Θέση της Λευκωσίας είναι η άμεση επανέναρξη των συνομιλιών μετά τον Οκτώβριο. Τι λογαριάζει να κάνει για να πείσει τον ΓΓ του ΟΗΕ ότι το εννοεί (στις εκθέσεις του μας λέει συνεχώς ότι δεν μας πιστεύει);

1. Για να επαναρχίσουν οι συνομιλίες θα πρέπει, εκτός από το να πείσουμε ότι τις θέλουμε πραγματικά, να δεχτούμε αυτό που έμμεσα υποβάλλει ο ΓΓ και καθαρά το λέει η Άγκυρα: Να έχουν ένα λογικό χρονοδιάγραμμα, αλλά και να καθοριστεί εκ των προτέρων τι θα γίνει αν αυτές δεν καταλήξουν. Δεχόμαστε κάτι τέτοιο εμείς, ή επιμένουμε στη θέση «συνομιλίες ανοιχτού ορίζοντα»;
2. Ποια είναι αυτήν τη στιγμή η επίσημη θέση για τη λύση του Κυπριακού; Διζωνική Δικοινοτική Ομοσπονδία, Χαλαρή Ομοσπονδία, Αποκεντρωμένη Ομοσπονδία, ή «Λύση Δύο Κρατών»;
3. Πότε θα μάθουμε τι ακριβώς έγινε στο Κραν Μοντανά, για να ξέρουμε και τι μας περιμένει; Ή, πιο απλά, μπορεί η κυβέρνηση να δηλώσει με σαφήνεια ότι: «Έγινε αυτό που λέει ο Πρόεδρος (και πάλιν μπαίνει το ερώτημα ‘ποιο απ’ όλα’). Αυτά που λέει ο ΓΓ του ΟΗΕ στις εκθέσεις του, οι τότε επικεφαλής τις Ε.Ε. στις δηλώσεις τους και στο παρασκήνιο, ο Κοτζιάς, οι υπηρεσιακοί του ελληνικού ΥΠΕΞ, και εν γένει όλοι οι άλλοι, είναι ψέματα».
4. Το Κραν Μοντανά χρειάστηκε τρία χρόνια προετοιμασίας. Για να υπάρχει πιθανότητα τον χειμώνα να έχουμε επανέναρξη, θα πρέπει να γίνουν στοιχειώδης κινήσεις προετοιμασίας, έστω και τώρα. Τι προτείνει σ’ αυτό το θέμα η κυβέρνηση; Θα περιμένει τον Νοέμβριο για να επαναλάβει την πάγια θέση της «μα για να αρχίσουν συνομιλίες πρέπει να γίνει καλή προετοιμασία»;

Το ερώτημα του ενός εκατομμυρίου…

Είναι κατανοητό ένας πολιτικός να μην ανοίγει όλα τα χαρτιά του, ακόμη και στους πιο στενούς συνεργάτες του. Για την ακρίβεια, αυτό μάθαμε στην Κύπρο, και δεν είναι δεδομένο καθεστώς στις χώρες με δημοκρατική κουλτούρα. Αλλά, ακόμη κι έτσι, υπάρχουν ζητήματα στα οποία δεν μπορεί να μην απαντά ένας εν ενεργεία Πρόεδρος. Για τον απλούστατο λόγο ότι ο συνδυασμός της εκτεταμένης εξουσίας που κατέχει, των θέσεων και προθέσεων του σε ζωτικά ζητήματα, και των προσωπικών του σχεδιασμών, αλλάζουν εντελώς χρώμα ανάλογα με τα άλλα κομμάτια του παζλ. Είναι εξαιρετικά επικίνδυνο, σχεδόν σκοταδιστικό, το να μην απαντά ένας Πρόεδρος. Έστω και σε δυο από τα πιο πάνω ερωτήματα – ή τα δεκάδες άλλα που δεν σημειώνονται εδώ. Η απόλυτη άρνηση απαντήσεων ισοδυναμεί με έμμεση άρνηση του ίδιου του πολιτεύματος.

Γι’ αυτό, ο Πρόεδρος θα πρέπει να απαντήσει. Διαφορετικά, θα πρέπει να απαντήσει τουλάχιστον σε ένα άλλο ερώτημα, που ίσως δώσει το κλειδί και για τα πιο πάνω: Πρόεδρε, θα είσαι υποψήφιος για τρίτη θητεία στην Ελληνοκυπριακή Πολιτεία, ναι ή όχι;

Καλάθι

 

• Διευκρινίσεις (1): Να τα ξεκαθαρίζουμε τα πράγματα, γιατί πνιγήκαμε στα «μένω αλλά φεύγω» του Γενικού Εισαγγελέα, και στα «μισώ Κληρίδη, αγαπώ Κληρίδη» του Προέδρου. Το ότι ήταν σε αντιπαράθεση οι δύο, δεν δικαιώνει κανένα. Δεν κάνει σωστό τον Πρόεδρο στην επιλογή προσώπου και στις επιμέρους κόντρες του με τον Γενικό Εισαγγελέα, ούτε κάνει τον τελευταίο άξιο και ικανό.
• Διευκρινίσεις (2): Το γεγονός ότι ο νέος Γενικός Εισαγγελέας και ο Βοηθός ξεκινούν με πίστωση από όλους ότι είναι συνεργάσιμοι άνθρωποι, δεν μειώνει τη βαρύτητα κάποιων δεδομένων: (α) Η επιλογή τους δεν έγινε με κύριο κριτήριο την αξιότητά τους, ούτε ως υπουργών ούτε ως Εισαγγελέων. (β) Είναι η πρώτη φορά που δύο υπουργοί μετατρέπονται εν μια νυκτί σε ανεξάρτητους αξιωματούχους! Ίσως, μιλάμε για παγκόσμια πρωτιά.
• Διευκρινίσεις (3): Αν ακούσετε σε λίγους μήνες ότι οι συνομιλίες μεταξύ ΑΚΕΛ και ΔΗΚΟ για συνεργασία στις προεδρικές πάνε καλά, να ξέρετε πως αυτό σημαίνει κυρίως το εξής: Είναι βέβαιοι ότι ο νυν Πρόεδρος κατάφερε να σκοτώσει τελεσίδικα τη ΔΔΟ.