Παράθυρο… Η αβάσταχτη βαρύτητα των μύθων

Η αβάσταχτη βαρύτητα των μύθων

Το ανθρώπινο είδος στο οποίο ανήκουμε δεν ήταν το πιο έξυπνο, ούτε το πιο δυνατό βιολογικά. Για την ακρίβεια, ο Homo Sapiens ήταν ίσως το πιο αδύναμο και φοβισμένο είδος ανθρώπου. Αλλά, διέθετε το σπάνιο χαρακτηριστικό της χρηστικής φαντασίας: Έφτιαχνε πάντα βολικά παραμύθια, που καθησύχαζαν τους φόβους και τις αδυναμίες του. Έτσι, ο φόβος και η αίσθηση της αδυναμίας έφερνε κοντά τους homo sapiens, και στη συνέχεια οι κατευναστικοί μύθοι τους έφερναν ακόμη πιο κοντά. Ως παιδιά του ίδιου θεού, της ίδιας φυλής, του ίδιου έθνους κλπ.. Μ’ αυτόν τον τρόπο, λειτουργώντας σε μεγάλες ομάδες και με «κοινά ιδανικά», κατάφερναν να νικούν άλλα είδη ανθρώπου. Που ήταν πιο έξυπνα και πιο δυνατά – όπως οι παρεξηγημένοι Neanderthal. Και τα οποία όμως δεν είχαν τα απαραίτητα παραμύθια, για να συνενώνονται σε μεγάλες ομάδες.

Είμαστε η απάτη της Ιστορίας. Υπάρχουμε επειδή είμαστε ηλίθιοι, αδύναμοι, φοβισμένοι, και παραμυθάδες.

Η εξέλιξη

Παρόλα αυτά, μπορούμε να είμαστε αισιόδοξοι. Μπορεί να χρειάστηκαν εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια για να ανακαλύψουμε τον τροχό, αλλά τον ανακαλύψαμε. Μπορεί να βρίσκαμε και να χάναμε διαρκώς την αξία της λογικής για 12 χιλιάδες χρόνια, αλλά τελικά αυτή έχει μια σχετικά σταθερή θέση στη ζωή μας. Με αποτέλεσμα τη σύγχρονη επιστήμη και τη δύναμη του ορθολογισμού.

Δικαιούμαστε, επομένως, να είμαστε αισιόδοξοι. Αλλά και απαιτητικοί: Μπορεί να έχουμε ακόμη έναν Τραμπ ως πλανητάρχη, ή έναν Πούτιν ως «αντίπαλο δέος», αλλά δικαιούμαστε πια να μιλάμε απαξιωτικά για τα παραμύθια και την ηλιθιότητα.

Και δικαιούμαστε να κάνουμε το επόμενο βήμα: Όχι να μιλάμε μόνο για τα παραμύθια και τη μικρόνοια των άλλων – π.χ. των αμερικανών ψηφοφόρων του Τραμπ – αλλά και για τα αντίστοιχα δικά μας. Πράγμα που είναι και το πιο δύσκολο.

Τα παραμύθια της Χαλιμάς

Μερικά παραμύθια με τα οποία τρέφουμε τον εαυτό μας, και από τα οποία θα πρέπει να απαλλαγούμε κάποια στιγμή:

1. Τα ελληνοχριστιανικά ιδεώδη. Δηλαδή, το μείγμα από κόκα-κόλα και γάλα, που ντε και καλά πρέπει να πίνουμε. Λογική, επιστήμη, διανόηση, πολιτισμός, δημοκρατία από τη μια, δεισιδαιμονία, δόγμα, απαγόρευση σκέψης, σκοτάδι, αυταρχισμός από την άλλη. Και πρέπει να τα «παντρεύουμε». Στο σχολείο, στην κοινωνική ζωή, στην πολιτική, στη γέννηση και στον θάνατό μας. Και μάλιστα, για να είναι εφικτός ο «γάμος» τους, πρέπει να αλλοιώνουμε τη σύστασή και των δύο διαρκώς. Μεταλλάσσουμε το ένα σε εθνικισμό και το άλλο σε οικειοθελή υποτέλεια της σκέψης, για να είναι εφικτός ο «γάμος». Διπλό παραμύθι.
2. Το δίκαιο. Γεννιόμαστε και πεθαίνουμε με την ψευδαίσθηση ότι είμαστε ένα αιωνίως ομοιογενές έθνος, το οποίο πολεμούσε πάντα για το δίκαιό του, απέναντι σε εχθρούς που ήταν πάντα άδικοι. Στην πραγματικότητα, είμαστε τόσο εθνικά ομοιογενείς, δίκαιοι και άδικοι συνολικά στην ιστορία μας, όσο και τα περισσότερα έθνη.
3. Όλοι συνωμοτούν σατανικά εναντίον μας. Αυτό είναι μια παρενέργεια της ψευδαίσθησης ότι είμαστε ταυτόχρονα ο περιούσιος λαός και ένα ανάδελφο έθνος. Στην πραγματικότητα, οι μεγαλύτερες συνωμοσίες των ξένων που μας αφορούν είναι αυτές που μας βοήθησαν να υπάρχουμε ως διακριτό έθνος, και να αποκτήσουμε και να διατηρήσουμε δύο κράτη (Ελλάδα και Ελληνοκυπριακή πολιτεία).
4. Εμείς και οι «άλλοι». Πρόκειται για τη μεγαλύτερη επιτυχία των απατεώνων στις κοινωνίες μας. Γιατί μόλις ο Έλληνας ή ο Ελληνοκύπριος έντιμος πολίτης αισθανθεί ότι είναι πιο κοντά στον Βούλγαρο ή στον Τούρκο έντιμο πολίτη, απ’ ότι στον ομοεθνή του απατεώνα, ο τελευταίος θα πάρει πόδι.

Χίλιες και μια κυπριακές νύχτες

 Οι πιο πάνω μύθοι είναι το ισχυρό κέλυφος για επιμέρους σύγχρονα παραμύθια:

1. Ελλάδα και Κύπρος έχουν απόλυτο δίκαιο στο θέμα των ΑΟΖ και η Τουρκία απόλυτο άδικο. Ναι, η Τουρκία είναι επιθετική, το τουρκολιβυκό μνημόνιο είναι πρόκληση, όπως και η παρουσία του Γιαβούζ και του Πορθητή στην Κύπρο. Όμως, δεν υπάρχει ούτε ένας σοβαρός Έλληνας διεθνολόγος που να μην θεωρεί απίστευτη πρόκληση προς την Τουρκία τους χάρτες που ετοιμάστηκαν για ελληνική ΑΟΖ που να συνορεύει με την κυπριακή, ή που να μη θεωρεί τη συνολική κυπριακή ΑΟΖ που καταθέσαμε στα Η.Ε. ως πρόκληση ακόμη και στην οπτική λογική. Κανένα διεθνές διαιτητικό σώμα δεν θα δεχόταν τις θέσεις μας, ούτε κατά προσέγγιση. Είναι σχεδόν βέβαιο ότι, με βάση όλα τα δεδικασμένα διεθνώς, η απόφαση της Χάγης ή άλλου σώματος θα είναι πολύ πιο κοντά στις τουρκικές θέσεις, απ’ ότι σε αυτές που η κοινή μας γνώμη θεωρεί ότι είναι οι δικές μας.
2. Οι τουρκικές αεροπορικές παραβιάσεις στο Αιγαίο είναι κατάφωρη παραβίαση του διεθνούς δικαίου. Ναι, η Τουρκία συνηθίζει να συντηρεί με προκλήσεις την ένταση στο Αιγαίο, επιδιώκει το γκριζάρισμα και τη δημιουργία κεκτημένων. Όμως, πάνω από τις μισές παραβιάσεις είναι τέτοιες μόνο στα δικά μας μάτια. Γιατί αφορούν τα δέκα ναυτικά μίλια εναέριου χώρου των νησιών, που δεν αναγνωρίζει κανένας διεθνής οργανισμός (παγκόσμια πρωτιά αναντιστοιχίας με τα έξι ναυτικά μίλια αιγιαλίτιδας ζώνης).
3. Το Κυπριακό δεν λύεται λόγω της μόνιμης τουρκικής αδιαλλαξίας αποκλειστικά. Ναι, η Τουρκία επιδιώκει μια λύση στην Κύπρο που να της επιτρέπει να συνεχίσει να έχει λόγο στο νησί έστω έμμεσα, αλλά κυρίως να μην είναι κράτος εχθρικό προς αυτήν. Από εκεί και πέρα, εμείς απορρίψαμε σχεδόν όλα τα σχέδια λύσης και υπονομεύσαμε όλες τις σοβαρές προσπάθειες λύσης, από το 1978 μέχρι το Κραν Μοντανά το 2017. Εμείς υποσκάπτουμε συστηματικά κάθε προσπάθεια επανέναρξης των συνομιλιών – λειτουργώντας μάλιστα και προληπτικά. Αυτή δεν είναι η άποψη μόνο των Η.Ε. και της ηγεσίας της Ε.Ε., είναι το λογικό συμπέρασμα οποιουδήποτε παρακολουθεί τα πράγματα.
4. Η Ε.Ε. δεν βοηθά αρκετά την Κύπρο και την Ελλάδα. Για την ακρίβεια, σε πολιτικό επίπεδο, τα όργανα, οι θεσμοί, και τα ηγετικά πρόσωπα της Ένωσης επιδεικνύουν όχι μόνον ανοχή αλλά και σκανδαλώδη αλληλεγγύη στους παραλογισμούς και στην αναξιοπιστία μας. Μάλιστα, στις περιπτώσεις εκείνες που έχουμε δίκαιο, ενισχύουν όχι μόνο πολιτικά, αλλά και υλικά. Για παράδειγμα στην περίπτωση του Έβρου, με πολιτική παρουσία, οικονομική ενίσχυση, και αποστολή δυνάμεων ασφαλείας (μέσω της Frontex). Το ίδιο και με το μεταναστευτικό-προσφυγικό στο Αιγαίο.

Ο μύθος των μύθων

 Ίσως ο ισχυρότερος μύθος που παγιδεύει το μυαλό μας είναι η ψευδαίσθηση της παντοδυναμίας της γνώσης, της λογικής, και της νοητικής συνέχειας.

Μπορείς να απλώσεις δεκάδες χάρτες, αριθμούς, έγγραφα, και έρευνες μπροστά στα μάτια ανθρώπων με νοημοσύνη άνω του μετρίου. Δεν θα τα δουν αν δεν θέλουν ή δεν είναι έτοιμοι να το κάνουν. Ή, θα τα δουν αλλά θα τα ξεχάσουν την επόμενη μέρα. Γιατί η γνώση και η λογική έχουν συνέχεια μόνο όταν βολεύουν το μυαλό. Όταν καθησυχάζουν τους φόβους και γυαλίζουν τις σιδερένιες μπάρες της μόνης φυλακής που είναι τόσο παρήγορη, της βεβαιότητας.

Τι κάνουμε λοιπόν; Απλά, αποδομούμε τους μύθους. Και έχουμε διαρκώς στο μυαλό μας ότι καραδοκούν άλλοι για να πάρουν τη θέση τους. Είναι μια επίπονη διαδικασία, αλλά ποτέ στην Ιστορία του ανθρώπινου γένους δεν ήταν μάταιη. Το αποδεικνύουν οι χιλιάδες πρωτεργάτες της επιστήμης και του ορθολογισμού που με θαυμαστούς αγώνες και έργα μας έφεραν μέχρις εδώ.

Ότι και να πεις, αξίζει!

Καλάθι

• Ήττες (1): Ο Ακιντζί είχε σημαντικές πολιτικές νίκες τους τελευταίους μήνες. Ακόμη και η φαινομενική ήττα του να μη δεχθούν επίσπευση των εκλογών τα κόμματα στα κατεχόμενα, ήταν κίνηση επικοινωνιακά θετική για τον ίδιο, και αποτρεπτική των σκέψεων για νέα αναβολή. Όμως, με το θέμα των οδοφραγμάτων ηττήθηκε κατά κράτος. Τον έβαλαν στη μέγγενη οι δικοί μας διχοτομιστές με τους αντίστοιχους Τουρκοκύπριους και τον εξουδετέρωσαν πλήρως.
• Ήττες (2): Με την τροπή που πήρε το θέμα των οικονομικών μέτρων για την ανάταξη της οικονομίας, ακόμη και με το τελευταίο πακέτο, έχουμε πολλούς ηττημένους: (α) Όσους ήλπιζαν σε μιαν ευκαιρία για αναπροσανατολισμό του μοντέλου ανάπτυξης (ο κατασκευαστικός και ο τουριστικός τομέας παραμένουν οι αποκλειστικές απορροφητικές σκούπες δημόσιου χρήματος). (β) Την κυβέρνηση, που στην πράξη αφήνει περισσότερους δυσαρεστημένους παρά ευχαριστημένους. (γ) Την αντιπολίτευση, που δεν κατάφερε να περάσει ένα αξιόπιστο εναλλακτικό μήνυμα προβληματισμού μέσα στην κοινωνία.
• Ήττες (3): Η μεγαλύτερη από όλες τις ήττες: Όταν ξέρεις πως δεν έχεις τίποτε να πεις ή να κάνεις που να μην είναι ηλίθιο, για μιαν αρχόντισσα που μόλις έχασε το μοναχοπαίδι της. Με τον πιο παράλογο τρόπο – όχι ότι υπάρχει λογικός τρόπος να θάβει ο γονιός το παιδί του… Ειρήνη μου σιωπώ.